When we own a clock of which the strike is activated every half hour, nothing seems to happen with the strike in the time that the big hand moves from the whole hour to the half hour. But in reality, for instance, in that time a lever in the mechanism is slowly being lifted, which once it reached a specific point, unlocks the strike.
Willem Frederik Hermans, in his doctoral thesis on the geographic phenomenon "Erosion".
“Erosie (Memory Space #1)” werd in 2005 geschreven in opdracht van het duo Agartha en architect-tentoonstellingsmaker Koen Deprez in het kader van een overzichtstentoonstelling rond het leven en werk van de Nederlandse schrijver Willem Frederik Hermans.
In mijn eerste gesprek met Koen maakte hij mij er attent op dat Hermans’ eerste boek geen roman of novelle was, maar de doctoraatsthesis die hij schreef als geoloog over het fenomeen “Erosie”. In de inleiding tot deze dissertatie licht Hermans het fenomeen van erosie metaforisch toe: “Wanneer wij een klok bezitten waarvan het slagwerk elk half uur in werking komt, gebeurt er, voor wie niet beter weet, absoluut niets met het slagwerk in de tijd dat de grote wijzer zich ergens tussen het hele en het halve uur beweegt.
Maar in werkelijkheid wordt er bijvoorbeeld in het mechanisme een hefboom langzaam opgeheven die, als hij op een bepaald punt aangekomen is, het slagwerk ontgrendelt.” En nog: “Alle processen waar wij over zullen spreken, bestaan uit elkaar opvolgende evenwichtstoestanden.
Een moeilijke vraag is in hoeverre een evenwicht dat telkens verbroken wordt, nog een evenwicht kan worden genoemd, om nog niet te spreken over de vraag wat “het juiste evenwicht” is.”
Het zijn deze metaforen die mij als componist aan het werk hebben gezet. Meer dan het proces van erosie letterlijk in muziek te vertalen, was het mij te doen om wat Hermans die “uit elkaar opvolgende evenwichtstoestanden” noemt. Bovendien leek het mij interessant om het fenomeen erosie te koppelen aan de manier waarop het menselijke geheugen functioneert.
Via de computer heb ik daarom een (niet-wetenschappelijke!) algoritmische modellisering gemaakt van een zeer eenvoudig proces van “vergeten en zich herinneren”. Toeval speelt hierin een niet onbelangrlijke rol, net als bij de geologische erosie.
Dit proces heeft deze compositie intern vormgegeven en zal tenslotte worden overgenomen door de luisteraar, die in zijn/haar herinnering telkens opnieuw en op een verschillende manier het werk zal vormgeven, totdat het volledig is opgelost in de tijd.